2010/11/27

EUSKALKIAK

NAFAR-LAPURTERA

Gure herri honen txikiak hitz egiteko modu asko eta aberatsak ditu. Ohituta bagaude standarra den BATUA entzuten, nahiz eta bizkaitarrok bertoko berbakeraz zipristinduko dugun, gipuztarrek bereaz, eta hala tokian tokikoez, atera gaietezen, saio batzuetan baino ez bada, gure belarriak doinu, hitz, entonazio eta ebakera ederrez zein gozoz ase daitezen zuberera kantaria entzuten, nafar-lapurtera jostalaria mamurtzen, gipuzkera arina barneratzen, baita gure bizkaiera zaharra aletzen ere. Hasteko nafar-lapurteraren proba txiki batzuk ekarriko ditugu hona: eremua, bilakaera historikoa eta hizkuntza ezaugarri garrantzitsuenak ere aipatuko ditugu; ondoren, zenbait tokitako herritarren hitz egiteko moduaz jabe zaitezten entzumenak adituko dituzue loturetan klikatuz gero.


Entzun youtuben aurkitutako lapurteraz hitz egiten dutenen solasak. Hitz egiteko moduaz ari bagara, errepara ere esaten duten horretan, zein egoera larrian dagoen euskara Iparraldean!!! Eskerrak jendea buru-belarri ari den lanean!!!!



Hemen utziko dizkizuet Xilaban, Iparraldeko bertsolari txapelketan, parte hartu duten bertsolari gazte batzuen profila, hizkera desberdinak adi ditzazuen:
Xan Alkhat:
http://www.youtube.com/watch?v=pYU6hlpJzt8&feature=related
Odei Barroso:
http://www.youtube.com/watch?v=7XqeUHwK_ls
Ekhi Erremundegi:
http://www.youtube.com/watch?v=Ein4SihBeCI&feature=related
Bixente Hirigarai:
http://www.youtube.com/watch?v=2_54zovLQVc&NR=1
Eneritz Zabaleta:
http://www.youtube.com/watch?v=n3okyBbt_4M&feature=related
Martin Luku:
http://www.youtube.com/watch?v=PA_xVsGx2dU&feature=related
Bixente Luku:
http://www.youtube.com/watch?v=VwTG-yxHbmk&feature=related
Maindi Murua:
http://www.youtube.com/watch?v=T35v1ar1AxY&feature=related

Sartu zaitezte Euskaltzaindiaren orrialdean, Euskararen Herri Hizkeren Atlasa ikusteko. Interesgarri benetan gaika hartuz gero, herri bakoitzeko informanteak zein izen eman dion hari edo honi, xomorro, arrain zein eguraldiko elementuei. Mapatan ageri da informazioa sailkaturik;
Euskal Herri osoan hitz batek edo bestek zenbateko zabalera duen ikus dezazuen. Klikatu ondoko estekan sartu ahal izateko.
http://www.euskaltzaindia.net/ehha/mapak_galderak

Zelan esaten den "kale" hitza Euskal Herrian zehar...bada, begiratu hurrengo mapatxoan:

Horrelakoak aurkituko dituzue goiko estekan klikatuz gero; bestela ondoko power pointean izango dituzue horietako batzuk ikusgai:

2010/11/24

GERRA AURREKO OLERKIGINTZA

XX. mendearen hasieratik gerra garaia artean sortutako olerkarien belaunaldia izango dugu hizpide hurrengo.  Ikusiko duzue zer garrantzi eta eragina izango duten aurretik landu ditugun kazetaritzan ibilitako idazle eta garbizaleek. Oraingoan, bi idazle handiren lanari begiratuko diogu arretaz, Jose Mari Agirre, "Lizardi" eta Esteban Urkiaga "Lauaxeta"ren lanei batik bat. Karmelek egin duen power pointean  garaiko gertakizun garrantzitsuenak ez ezik bi poeta horien bizitza eta lanari buruzkoak ere badituzue. Esteketan klikatuz gero, bakoitzari buruzko informazio zabalagoa lor dezakezue.


Entzun Antton Valverderen ahotsean Lizardiren "Biotzean min dut" poesia, amonaren heriotzak sortu zizkion sentipen mingarrien ispilu:



Benito Lertxundik kantatzen digu "Oi,lur" izeneko Lizardiren poesiarik nabarmenena



"Asaba zarren baratza" izeneko Lizardiren poesia metaforikoa Antton Valverderdek kantatua:



Azkenik, Lizardiren "Izotz ondoko eguzki", aurrekoaren antzera, erabat metaforikoa, euskarararen egoerari aipamen baikorra:



Lauaxetaren omenez kantuz lagunduriko hitzaldiak Antton Valverdek eta Jon Kortazarren eskutik. Segidan lehenengo bideo baduzue, hurrengoak ikusi nahi izanez gero, esteketan utziko dizkizuet. Klikatzea besterik ez duzue izango;



hitzaldia-Lauxeta-Lizardi II
hitzaldiak-Lauaxeta-Lizardi III
hitzaldia-Lauaxeta-Lizardi IV
hitzaldia-Lauaxeta-Lizardi V
hitzaldia-Lauaxeta-Lizardi VI
hitzaldia-Lauaxeta-Lizardi VII
hitzaldia-Lauaxeta-Lizardi VIII

Askoz erakargarriagoa Eñaut Elorrietaren "Mendigoixaliarena" poesiaren bertsioa
http://www.youtube.com/watch?v=dVBVqhsM6nc&feature=related

Josu Bergarak Lauaxetaren "Itauna" kantatzen digu :



"Amaiur gaztelu baltza" poesia ea asmatzen duzuen nork abesten duen:



Kanta bera Imanolek kantaturik. Ea bertsio baten eta bestearen artean alderik ikusten duzuen:

2010/11/07

GUTUNA

Lexikoa ikasten luze ibili ondoren, lana dator; zer hobeto urrun duzuen familiako zein lagunen bati gutuna bidaltzea baino. Horretarako, segidan Euskadi Irratitik hartutako audioa har dezakezue eredu modura. Ikasitako espresioak ( "hautsak harrotu", "ahoraino egon", "harpa jo", "lehengo lepotik burua", etab...), esaera zaharrak ("jokoa ez da errenta", "zozoak beleari ipurbeltz", "geroa, alferrren leloa". etab...), sinonimoak eta hitzen forma zuzenak erabiltzea da kontua, era bizi, aberats eta zuzenean.Egitura honi jarraitu:
-Ustezko familiakoak bidalitako gutunean zioenari erantzun,
-Hemengo berriak kontatu, herrikoak lehenengo; familiakoak gero;, azkenik, zureak zeureak.
-Umorez zipristindu eskutitza.
Saiatu 200-300 hitz bitartean idazten.
Sao Tomen duen osabari hirugarren gutuna